Posted by Zwolnienie z pracy może mieć miejsce z różnych powodów, ale zawsze jest sprawą delikatną, która wpływa zarówno na pracownika, jak i pracodawcę. Tym bardziej należy dopilnować, żeby cały proces zwolnienia został przeprowadzony zgodnie z prawem i poszanowaniem obydwu stron.
Zwolnienia z pracy mają miejsce w wyniku osobistej decyzji pracowników lub w wyniku decyzji podjętej przez pracodawców. W pierwszej opcji najczęściej chodzi o sytuację, gdy pracownik znalazł nową, bardziej atrakcyjną pracę. W grę mogą wchodzić także różne życiowe decyzje (np. przeprowadzka do innego miasta albo kraju). Pracodawca podejmuje decyzję o zwolnieniu najczęściej w trzech przypadkach: redukcja zatrudnienia z powodu problemów finansowych firmy, automatyzacja procesów w przedsiębiorstwie lub rażące naruszenie Kodeksu pracy i wewnętrznych regulaminów pracodawcy przez pracownika (zwolnienie dyscyplinarne).
Kodeks pracy – zwolnienia
Jak zwolnienie pracownika opisuje Kodeks pracy? O tym, w jaki sposób może dokonać się rozwiązanie umowy o pracę, mówi art. 30 § 1. Prawodawca stwierdził w nim, że zwolnienie z pracy, a tym samym rozwiązanie umowy zawartej między pracownikiem a pracodawcą, następuje za porozumieniem stron, gdy umowa sama wygasa (zatrudnienie na czas określony) lub gdy jedna ze stron złoży oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia.
Kodeks pracy szczegółowo określa również długość okresu wypowiedzenia w przypadku zwolnienia z pracy. Sprawdźmy zatem, jak przebiega zwolnienie w przypadku zatrudnienia na czas określony, a jak w przypadku zatrudnienia na czas nieokreślony. Obydwa przypadki reguluje art. 36 Kodeksu pracy:
· przy zatrudnieniu krótszym niż pół roku okres wypowiedzenia wynosi 14 dni;
· przy zatrudnieniu co najmniej półrocznym okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc;
· przy zatrudnieniu przez okres co najmniej 3 lat czas wypowiedzenia wynosi 3 miesiące (w przypadku likwidacji firmy lub jej upadku okres wypowiedzenia może zostać skrócony do 1 miesiąca).
Jak widać na długość okresu wypowiedzenia wpływa staż pracy w danej firmie, nie sam rodzaj umowy (czy pracownik jest zatrudniony na czas określony, czy nieokreślony). Sprawa wygląda inaczej jedynie, gdy umowa została zawarta jedynie na okres próbny. Wtedy zastosowanie ma art. 34 Kodeksu pracy, który określa okres wypowiedzenia na:
· 3 dni przy umowie do 14 dni;
· 7 dni przy umowie dłuższej niż 14 dni;
· 14 dni przy umowie trzymiesięcznej.
Istotne jest także to, w jaki sposób jest liczony okres wypowiedzenia. Gdy wyrażony jest w miesiącach, zaczyna biec od pierwszego dnia miesiąca po miesiącu, w którym zostało wypowiedzenie wręczone. Z kolei tygodnie w okresie wypowiedzenia liczone są od pierwszej soboty po wręczeniu wypowiedzenia.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy i inne kwestie
Jak przebiega proces zwolnienia pracownika? Pracodawca musi uwzględnić wszystkie kwestie, o których napisaliśmy wcześniej, a które wynikają bezpośrednio z Kodeksu pracy. Do tego wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślone wymaga również określenia przyczyny tego wypowiedzenia. Należy podkreślić, że takie samo wypowiedzenie ze strony pracownika nie wymaga podawania żadnych przyczyn. W firmie, w której działają związki zawodowe, konieczne jest również poinformowanie ich przedstawicieli o planach zwolnienia pracownika.
Może również pojawić się rozliczenie z pracodawcą po rozwiązaniu umowy o pracę, gdy pracownik miał odpowiedzialność materialną za powierzone mienie (np. pracownik sklepu). Wtedy dokonywana jest inwentaryzacja i pracodawca może zażądać ewentualnej rekompensaty za utracone mienie. Może również wydłużyć pracownikowi okres wypowiedzenia – przy ustawowych 14 dniach do 1 miesiąca, a przy ustawowym 1 miesiącu do 3 miesięcy.
Z drugiej strony zwolnienie pracownika może również wiązać się ze zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy. Co to oznacza? Pracodawca może chcieć z różnych przyczyn, żeby pracownik nie wypełniał dalej swoich obowiązków w firmie. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy to pracownik składa wypowiedzenie z pracy, jak i zwolnienia z inicjatywy pracodawcy.
Rozwiązanie umowy o pracę może również przybrać formę dyscyplinarną, To zerwanie stosunku pracy, gdy pracownik w sposób rażący naruszył swoje obowiązki, gdy popełnił przestępstwo uniemożliwiające dalsze zatrudnienie lub utracił uprawnienia do wykonywania pracy. Te przypadki są również określone w Kodeksie pracy. Oczywiście pracodawca znowu musi podać przyczynę „dyscyplinarki”. Pracownik nie może bowiem mieć poczucia, że został zwolniony z pracy bez żadnego powodu.
Jeśli pracownikowi pozostało 4 lata do wieku emerytalnego lub jest w ciąży – pracodawca nie może go zwolnić.
Zwolnienie z pracy – kryzys gospodarczy
Pandemia koronawirusa, wojna na Ukrainie, rosnące ceny energii, przerwy w dostawach towarów, galopująca inflacja – kryzys wywołany przez powyższe czynniki i ich liczne następstwa sprawił, że wiele firm znalazło się w bardzo trudnym położeniu, nie ma też na razie widoków na szybką poprawę. Całe sektory gospodarki są co i rusz wyłączane z funkcjonowania, co przekłada się na generowanie ogromnych kosztów firm. W tej sytuacji wielu przedsiębiorców zaczęło zastanawiać się na ograniczeniem wydatków poprzez redukcję zatrudnienia. Prawa pracodawców do zwalniania pracowników nie zostały w tym temacie ograniczone, nie uległy też zmianie okresy wypowiedzenia.
Zwolnienie z pracy za porozumieniem stron
Często dochodzi do zwolnienia z pracy za porozumieniem stron. Również takie rozwiązanie przewiduje Kodeks pracy, o czym już wspomnieliśmy na początku artykułu. Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron może mieć miejsce zarówno z inicjatywy pracownika, jak i z inicjatywy pracodawcy. W przypadku porozumienia stron rozwiązanie umowy następują za zgodą pracodawcy i pracownika. W tym przypadku powód rozwiązania umowy nie jest istotny. Podpisuje się wtedy specjalny dokument – porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę.
Zwolnienie za porozumieniem stron a urlop
Warto także zwrócić uwagę na kwestię urlopów. Kodeks pracy w art. 1671 przewiduje, że w okresie wypowiedzenia pracownik może zostać wysłany na urlop wypoczynkowy. W ten sposób może odebrać urlop bieżący i zaległy. Jeśli niemożliwe jest wykorzystanie całego urlopu, pracodawca musi wypłacić za niego ekwiwalent pieniężny. To jednak nie wszystko. Gdy pracownik przebywa na wypowiedzeniu, pracodawca ma obowiązek udzielenia czasu wolnego na okres poszukiwania nowej pracy. Przy wypowiedzeniu o okresie 14 dni lub 1 miesiąca przysługują pracownikowi 2 dni, zaś przy dłuższym okresie wypowiedzeniu – 3 dni.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy a świadectwo pracy
Każdy pracownik, który kończy pracę w danej firmie, musi otrzymać świadectwo pracy. Jeśli pracownik świadczy pracę do końca okresu wypowiedzenia, nie ma z tym problemu. Sytuacja wygląda gorzej, gdy pracownik został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Wtedy pracodawca lub osoba upoważniona nie może mu przekazać osobiście świadectwa pracy, ma jednak obowiązek przekazania go w ciągu 7 dni od wydania świadectwa pracy. Następuje to najczęściej tradycyjną pocztą lub poprzez e-mail.
Świadczenie rehabilitacyjne a zwolnienie z pracy
Jeśli pracownik pobiera świadczenie rehabilitacyjne, przez pierwsze 3 miesiące tej sytuacji, pracodawca nie może zwolnić tego pracownika, bo chroni go przed tym prawo. Jednak już po okresie 3 miesięcy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia zgodnie z art. 53 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.
Wniosek o zwolnienie z pracy
Jak samodzielnie zwolnić się z pracy? Pracownikowi przysługuje prawo, złożenia wypowiedzenia w dowolnej chwili i to bez podania przyczyny się z pracy, jeśli uzna, że zajmowane stanowisko już go nie satysfakcjonuje. Należy zachować jedynie okres wypowiedzenia według zasad podanych już powyżej.
Jak napisać podanie o zwolnienie z pracy?
Aby zwolnić się z pracy, konieczne jest złożenie u pracodawcy odpowiedniego pisma. Dokument powinien zawierać: nagłówek informujący czego dotyczy dokument (wypowiedzenie umowy o pracę), miejsce i datę, dane obydwu stron, typ wypowiedzenia i jego okres, a także osobisty podpis pracownika.
Zwolnienie z pracy, w przypadku braku zagwarantowanej kolejnej posady, to często bardzo trudny czas. Bez zabezpieczenia, łatwo wpaść utracić poczucie bezpieczeństwa oraz płynność finansową. Nic jednak nie trwa wiecznie, a w czasie poszukiwania nowej pracy i przejściowych kłopotów finansowych najłatwiej wesprzeć się szybką pożyczką w Ekassa. Pożyczkodawca ten indywidualnie rozpatruje sytuację każdego klienta, zatem oferta będzie dobrana specjalnie pod zaistniałą sytuację.